KWALIFIKACJE CYFROWE

Kwalifikacje możliwe do uzyskiwania w ramach projektów unijnych docelowo będą określone w Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji. Obecnie w Rejestrze jest jeszcze niewiele kwalifikacji rynkowych – warto zauważyć, że w sierpniu 2018 r. decyzją Ministra Cyfryzacji do Rejestru została wpisana kwalifikacja zgłoszona przez PTI – Certyfikat Umiejętności Komputerowych – poziom podstawowy, której szczególnym przypadkiem jest kwalifikacja ECDL BASE. Dopóki Rejestr nie zostanie wypełniony kwalifikacjami, trzeba posiłkować się listą kwalifikacji rynkowych, a w szczególności międzynarodowych, określonych w punkcie 2c Załącznika nr 8 do „Wytycznych w zakresie monitorowania postępu rzeczowego realizacji programów operacyjnych na lata 2014-2020” z 11 lipca 2018 pt. „Podstawowe informacje dotyczące uzyskiwania kwalifikacji w ramach projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego”. Materiał jest interpretacją Ministerstwa Rozwoju i jego rolą nie jest ogólne definiowanie kwalifikacji, ale wyjaśnienie, w jaki sposób mierzyć wskaźniki EFS dotyczące uzyskiwania kwalifikacji. Opracowanie będzie obowiązywać do czasu pełnego uruchomienia Zintegrowanego Rejestru Kwalifikacji i ujęcia w nim odpowiedniej liczby kwalifikacji rynkowych.

Kwalifikacje rynkowe określone w Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji są tożsame z kwalifikacjami zawodowymi. Powstają w odpowiedzi na potrzeby rynku i określają wymogi umiejętności potrzebnych do pracy na danym stanowisku. Szerszy opis znajduje się w publikacji IBE https://kwalifikacje.edu.pl/kwalifikacje-zawodowe-z-czym-to-sie-je/

Obecnie w Rejestrze jest jeszcze niewiele kwalifikacji rynkowych – warto zauważyć, że w sierpniu 2018 r. decyzją Ministra Cyfryzacji do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji została włączona (i do rejestru wpisana) kwalifikacja zgłoszona przez PTI – Certyfikat Umiejętności Komputerowych – poziom podstawowy (CUK-pp). W grudniu 2018 r. na mocy decyzji administracyjnej Ministra Cyfryzacji, PTI  uzyskało uprawnienia Instytucji Certyfikującej dla tej kwalifikacji. Ponieważ szczególnym przypadkiem CUK-PP jest kwalifikacja ECDL BASE, wszyscy posiadacze certyfikatu ECDL BASE otrzymają także Certyfikat Umiejętności Komputerowych – poziom podstawowy. CUK-pp został przypisany do 2 poziomu Polskiej Ramy Kwalifikacji.

Zgodnie ze wspomnianym załącznikiem kwalifikacja to określony zestaw efektów uczenia się w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych, nabytych w edukacji formalnej (szkolnej i uniwersyteckiej), edukacji pozaformalnej (kursy i szkolenia) lub poprzez uczenie się nieformalne (samodzielne), zgodnych z ustalonymi dla danej kwalifikacji wymaganiami, których osiągnięcie zostało sprawdzone w walidacji oraz formalnie potwierdzone przez instytucję uprawnioną do certyfikowania. Nabycie kwalifikacji oznacza więc osiągnięcie konkretnych wymagań; jeśli tych wymagań kandydat nie osiągnie, nie można mówić, że nabył kwalifikację. To oznacza, że kwalifikacją nie może być zaświadczenie skoringowe (jak np. ECCC czy ITpass), które podaje w procentach opanowanie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych – kwalifikację się ma, albo się nie ma – nie można jej „mieć” na 20, 30, 50 czy 60%.

Zgodność z ustalonymi wymaganiami oznacza, że wymagania dotyczące efektów uczenia się (wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych), składających się na daną kwalifikację, opisane są w języku efektów uczenia się. Ponadto, dla kwalifikacji powinny być również określone wymagania dotyczące walidacji, a proces nadawania kwalifikacji (walidacji i certyfikowania) powinien być objęty zasadami zapewniania jakości.

Jako kwalifikacje wymieniono w przywołanym załączniku, w punkcie 2c, między innymi certyfikaty kwalifikacji komputerowych, a także certyfikaty EPP e-Urzędnik czy EUCIP CORE, dla których jedyną instytucją certyfikującą na terenie Polski jest Polskie Towarzystwo Informatyczne (PTI) i działający w jego ramach ECDL Polska. W punkcie 3 załącznika znajduje się lista niektórych kwalifikacji i określonych dla nich instytucji certyfikujących. Jako jedyną kwalifikację w zakresie umiejętności komputerowych wymieniono tam ECDL i Polskie Towarzystwo Informatyczne jako instytucję certyfikującą dla tej kwalifikacji. Tę informację można znaleźć na stronie 6 Załącznika nr 8 (skan poniżej).

Dla certyfikatów międzynarodowych (a takimi są wszystkie certyfikaty ECDL) źródłem opisu efektów uczenia się i wymagań dotyczących walidacji są najczęściej międzynarodowe standardy egzaminacyjne, w przypadku ECDL określone przez Fundację ECDL z Irlandii. W takich przypadkach standardy egzaminacyjne wypracowane przez międzynarodową organizację zostają w całości lub z niewielkimi zmianami (mającymi na celu dostosowanie modelu do warunków krajowych) wprowadzane w Polsce, a o jakość całego procesu dbają polskie instytucje (w przypadku ECDL jest to Polskie Towarzystwo Informatyczne), we współpracy z zagranicznymi partnerami. W związku z powyższym, otrzymanie ww. certyfikatów jest równoznaczne uzyskaniu kwalifikacji. Na stronie internetowej www.ecdl.pl można znaleźć informacje o wszystkich certyfikatach ECDL. Są też tam zamieszczone sylabusy poszczególnych modułów egzaminacyjnych, opisane w języku efektów uczenia się, które pozwalają zarówno dowiedzieć się co trzeba wiedzieć i umieć żeby zdać egzamin jak i czego uczyć na kursach i szkoleniach, żeby przygotować słuchaczy do zdania egzaminów ECDL.Opisy programów certyfikacyjnych jak i poszczególnych modułów egzaminacyjnych można znaleźć także (w języku angielskim) na stronach Fundacji ECDL (Irlandia) oraz (w językach narodowych) operatorów krajowych ECDL w innych krajach.

Do wspomnianego załącznika nr 8 dołączono także także listę sprawdzającą do weryfikacji, czy dany certyfikat/dokument można uznać za potwierdzający kwalifikację na potrzeby mierzenia wskaźników monitorowania EFS dot. uzyskiwania kwalifikacji. Jeśli spełniony jest choć jeden z następujących warunków, certyfikat można uznać za kwalifikację:

1. Czy wydany dokument jest potwierdzeniem uzyskania kwalifikacji w zawodzie (np.: po ukończeniu nauki zawodu u rzemieślnika, po ukończeniu kwalifikacyjnego kursu zawodowego)?
2. Czy dokument został wydany przez organy władz publicznych lub samorządów zawodowych (np.: Urząd Dozoru Technicznego czy Instytut Spawalnictwa) na podstawie ustawy lub rozporządzenia?
3. Czy dokument potwierdza uprawnienia do wykonywania zawodu na danym stanowisku (tzw. uprawnienia stanowiskowe, np.: operator koparki) i jest wydawany po przeprowadzeniu walidacji?
4. Czy dokument jest certyfikatem, dla którego wypracowano system walidacji i certyfikowania efektów uczenia się na poziomie międzynarodowym?

Wszystkie certyfikaty ECDL spełniają warunek 4, są więc uznane za kwalifikacje.

Jeśli nie jest spełniony żaden z powyższych warunków (a niestety dla zdecydowanej większości istniejących w Polsce „certyfikatów” tak właśnie jest), są jeszcze warunki dodatkowe, które z kolei – żeby certyfikat uznać za kwalifikację – muszą być spełnione wszystkie:

1. Czy dokument potwierdzający uzyskanie kwalifikacji zawiera opis efektów uczenia się?
2. Czy procesy kształcenia oraz walidacji są realizowane z zapewnieniem rozdzielności funkcji?
3. Czy dokument potwierdzający uzyskanie kwalifikacji jest rozpoznawalny i uznawalny w danej branży/sektorze, tzn. czy otrzymał pozytywne rekomendacje od:

• co najmniej 5 pracodawców danej branży/sektorów lub
• związku branżowego, zrzeszającego pracodawców danej branży/sektorów?

I znów bardzo mało jest w Polsce certyfikatów, które spełniają wszystkie te warunki.

Warto zaznaczyć, że wydawanych jest w Polsce bardzo wiele zaświadczeń, zwanych mylnie certyfikatami (ECCC, VCC, ITpass itp.), które są zaświadczeniami skoringowymi, wydawanymi każdemu, kto usiądzie przed komputerem i wypełni test – niezależnie od osiągniętych rezultatów. Dokument taki z definicji nie może zaświadczać o posiadaniu kwalifikacji, skoro uzyskać go może zarówno ktoś, kto osiągnie 100% jaki i ktoś, kto osiągnie 20% punktów możliwych do uzyskania – a obaj będą się legitymować takim „certyfikatem”. Prawdziwy certyfikat zaświadczający o posiadaniu kwalifikacji może uzyskać tylko ten, kto osiągnie minimalny poziom wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych (dla ECDL poziom ten wynosi 75%) – ktoś kto tego poziomu nie osiągnie, żadnego dokumentu zwyczajnie nie otrzymuje – i tylko taki certyfikat jest kwalifikacją i ma swoją rzeczywistą wartość.